ngetu dulu kitai chapuh, ngetu dulu kitai ragak, ngetu dulu kitai mayuh ngetu dulu kitai bejalai..aram enggau aku niki dulu ke rumah kami anang rawan anang kakang laban rumah kami sigi nadai penti pemali, nadai jayau mulau nadai sakang merekan enti ditiki...tang anang niki ari pala tiang rumah niki mih ari pala tangga laban tu sigi adat kitai bansa iban enti kitai nemuai ngagai rumah panjai urang bukai.. lengka dulu bungah tu.....lalu dulu mih kitai wai..
Khamis, 17 Februari 2011
Khamis, 10 Februari 2011
Jerita Linggir Mali Lebu

Nyadi Uyut tu nama tuai Iban Batang Paku, dalam pati Batang Saribas. Iya tu berani serta lalu tau matak kayau anak, ngalah ka rumah sabuah, udah nya lalu pulai. Iya apin tau matak serang, taja ati iya endang nguji matak kayau anak awak ke tau serang. Nyadi kayau dibatak Uyut chelap, anembiak iya nadai kala rusak, lalu mudah bendar bulih dengah. Manok sabong Uyut maioh sereta tau dikarap ka iya magang. Menoa iya di Batang Paku dipala pasang. Iya mati leboh umor iya nyau tuai bendar empat tauka lima taun udah Raja James Brooke merintah menoa Sarawak.
Leboh Uyut jadi tuai di Paku Ili enggau Anyut, Libau ke dikumbai “Buban” megai menoa ari Nanga Samu lalu ngulu ka Batang Paku alah datai di entigis ai. Nyadi Libau tu enda berani tang ati iya manah lalu rurus megai adat menoa. Nyadi siko tuai Iban di menoa ili benama Adir “Bungkok”, mentua Linggir “Mali Lebu”, ke balat bendar ngembar Linggir ngator pemansang menoa sakayu Batang Paku, Anyut enggau Bangkit. Adir enda tau kayau, tang iya tuai alai mensia maioh di Batang Paku betanya ka adat tuai ke dikena mensia maioh diau nitih ka adat aki ini ke dulu ari rebak sida. Adir dikarap ka Datu Laksamana Amir megai pasu mengut kena mupu bansa Iban ngulu Paku. Menoa ili samoa bansa Laut kena pupu Datu Laksamana Amir empu magang. Serta udah parai Uyut, nya baru pansut anak iya ke benama Linggir nganti apai iya nyadi tuai Iban Paku ili enggau Anyut.
Agi idup apai iya menya, Linggir tak enggai gawa, ka kerja iya nemuai ngagai orang rumah sabuah-sabuah, lalu berandau enggau orang ke tuai-tuai pasal burong enggau mimpi manah kena tuai dulu matak kayau. Enti iya ninga tuai bisi matak kayau, iya lalu enggau orang nya ngayau. Leboh ngayau baka nya, nya baru iya badengah, tang iya nadai hari gawa bukai, laban ati iya balat bendar berunding ka pengawa kayau. Tambah mega iya endang anak orang bisi. Udah nya baru Enchana anak Sa, sama sarumah enggau Linggir balat bendar besulu enda tau jauh pangan. Leboh sida sama agi biak tu, enti Linggir nurun ngayau nitih ka tuai Batang Ai bukai, nurun ga Enchana sama enggau, laban leboh nya udah mati Uyut tuai Paku nadai agi tau matak kayau. Nyau kepuas seduai ke enggau tuai bukai ngayau seduai pan nyau maioh dengah udah ulih. Udah nya baru orang Paku minta ulu ka Linggir empu ngayau.
Terubah menoa dikayau Linggir nya Luba Nanga Rajang. Kayau iya tu bulih bendar laban manok sabong iya nyau deka bedengah magang. Ba rambau tu, menoa Sabelak, Sabetan, Awik enggau Krian apin diuan bansa Iban. Orang nguan menoa tunga kia leboh nya bansa Seru, Beliun enggau Baketan. Kedua kali kayau dibatak Linggir nya ngalah ka Sadong munoh munsoh tiga buah tumpok. Leboh perau sida nuntong ba pangkalan munsoh, Enchana ke diluan perau lalu terjun ngentak ka tiang taman. Linggir lalu terjun ari panggau kemudi, niti lembayan kajang ngenjing enda berenyut bangkong, peda iya tak udah laboh ba ujong luan. Ari nya iya lalu belanda nengah pantai reboh tang kaki iya tak enda tepurok, empa pemerantu iya ko kenang sida ke tuai. Sida bukai tepurok magang naka buah pah. Datai iya ba pala pantai lalu munoh munsoh putus sigi pala. Enchana ke nunda udi iya pan lalu munoh munsoh siko ke lalu putus pala dia.
Sida enda lama iga begau laban munsoh rari. Linggir enda ngasoh sida nitih ka munsoh jauh ka dalam kampong. Leboh kayau tu Linggir empu bedengah sigi, Enchana bedengah sigi, Menggin bulih sigi. Orang bukai pan maioh ga bulih dengah, tang penyampau semua dengah enda ulih ingat ka agi ditusoi orang ke sama enggau nayau leboh nya ngagai Mujah Anak Mambang menya. Nyadi leboh kayau tu bala Linggir ngenjing nadai rajai mimit. Sida pulai ka menoa lantang magang ati laban kayau bulih serta nadai rajai mesai sayat kemelang.
Ketiga kali Linggir matak kayau ngalah ka Belawai ba pun Tanjong Sirik. Leboh kayau tu Enchana, Minggat, Menggin enggau Mubok maioh bendar dengah. Tuboh sida enda maioh ka sabuah perau aja. Nyadi laban perau sida mit serta enggau tuboh enda berapa maioh, nya kebuah sida enda ati ngalah ke nengeri. Sida semina ngalah ka 3 buah rumah panjai munsoh aja. Udah rumah munsoh alah, sida lalu rari naban ka dengah guai ka ngerok. Leboh sida benong ngerok, dia semoa manok sabong bungah jako enggau Linggir.
“Nyadi nuan Watt, udah maioh dengah ari nuan agi disabong orang ngagai nuan tiga kali udah nyabong kami. Kayau batak nuan tiga kali ke udah tu chelap samoa. Ka agi tu ila nuan tentu enda agi ngiga nama diri empu bedengah baka ke udah tu. Nya alai samoa kami ke jadi manok sabong nuan diatu nyau deka ngaga ka nuan ensumbar,” ko Enchana.
Ninga nya lama Linggir tak ngenong, enda bemunyi. Udah nya baru iya nyaut, “Ba runding aku, manah kita ngaga bejulok diri empu dulu,” ko iya bejako ngagai bala manok sabong iya.
Ninga saut Linggir, nya alai Mubok lalu manjong nyintak pedang dikeritok iya ka langit lalu ngumbai ensumbar diri “Kendawang Ular Bisa”. Udah nya angkat ga Enchana lalu nyintak parang tundok lalu keritok iya ka langit. Iya lalu ngumbai ensumbar diri “Letan Pulas Mas” enggau panjong-panjong. Udah nya angkat ga Birai lalu nyintak pedang panjai keritok iya kelangit lalu manjong madah ka ensumbar diri “Jawa Jambai”. Udah nya lalu ditangkan ka Nyelang lalu nyintak pedang lalu manjong madah ka ensumbar diri “Guntur Dalam”. Udah nya angkat Rajit nyintak nyabor lalu manjong madah ka ensumbar diri “Moahari”. Udah nya lalu kentudi ka Briak nyintak pedang lalu manjong madah ka ensumbar diri “Bintang Beguang”. Udah tembu nya, nya baru samoa manok sabong iya bejako madah ka sida nyau deka ngaga ensumbar ka Linggir empu.
“Tau”, ko Linggir, “enti ensumbar digaga kita nya aroh ati aku. Enti iya enda manah, awak ka aku enda bensumbar skali”.
Ninga saut Linggir nya baru manok sabong iya baum kediri enda didinga iya. Ko pemutus runding sida, awak ka ensumbar Linggir digaga ka kitai “Mali Lebu”, nadai sangkut bukai, ko sida. Udah putus aum sida, nya baru manok sabong madah ngagai Linggir ensumbar iya diberi sida “Mali Lebu”.
Ninga nya Linggir nadai jako tang nerima ensumbar ke manah enggau patut ba ati samoa manok sabong iya. Penyuah Linggir ke bensumbar “Mali Lebu” udah matak kayau ngagai hari iya digaga ka bala manok sabong iye ensumbar 3 kali, leboh sida pulai ngalah ka Belawai. Penyampau dengah iya udah leboh tu 5 igi, lalu samoa kayau iya ke udah nya nadai kala sabau.
Linggir “Mali Lebu” Ninggang Kayau OKP Dana “Bayang” Ngalah Ka Undup:
Kira dalam taun 1837, sabedau Rajah James Brooke datai di Sarawak, OKP Dana Bayang bisi skali nesau tuai-tuai Iban Saribas mai sida ngayau ngalah ka Undup. Nyadi Iban ari Undup enggau Iban Dau selalu bendar ngaga pengachau bekayau ka Iban ari Kumpang enggau Lemanak ke diau di sabelah ili Batang Ai. Ngasai ka diri ka selalu kena kachau tu, sida lalu minta tulong OKP Dana Bayang bebalas nyerang Iban Undup enggau Dau.
Rabu, 9 Februari 2011
lansa kenang asal Menua Aku
menua kami sigi nadai enda dikelala urang sekayu batang Seblak Roban. Menua ti di kumbai urang sungai Antu mai pantu enda alah ngetu ti bejuluk Bujang Sakang matak kayau enda beleman....tang ukai reti menua kami tu diuang bala antu gerasi panjai ngeli ngigit guni ti tau ngasuh anak mensia parai lesi bebadi. Nitihka Cherita Tuai(ukai cherita aja sigi aku empu udh meda) Ai sungai antu tu mit sereta chiru ti ngujungka bala anak Impun tusah ka belalai ari anak mensia ti bisi nujah mansa menua ai sungai antu tu. pia mega ai sungai antu tu nadai bepatika sungai bukai laban ai sungai tu bepun ke ai kerapa ari ulu menua kebun kami, tang taja pia ai sungai antu tu bisi cherita ensera iya empu ari urang tuai dulu kelia ke kala nujah, mansai ,nubai ai sungai tu....siti agi iya ke nyenggala endar pekara tu udah kala nyadi ba kami sebilik lebuh bala kami sebilik bisi nurun nubai mansai menua ai sungai antu tu (cherita tu deka dikenang aku ba kenang ti nankang ke tu ila). Taja ai sungai tu diatu semina tinggal cherita tang nama kebuah...kebuah pia laban ai sungai antu tu diatu udah alit maya bala Indon berimba nebang kayu di menua tu suba ( sigi gaya kitai mensia begigaka belanja..sanggup ngereja semua pengawa diasuh Tukey) sampai diatu agi bisi tanda jalai Lir bala Indon dikena ngankut kayu. lengka ke dulu serampang pinang sekandi kapu pasal cherita asal ai sungai antu tu..aram enggau aku ngelansa mimit kenang pasal menua rumah panjai aku. Rumah Panjai aku enti disukat ari pasar Roban lebih kurang 5Km lalu bisi 1Km enti deka ngagai menua ai sungai antu, rumah panjai kami diberi nama sungai antu atas ti betuaika Mr Jelani(sampai diatu) bisi 21 pintu(enda termasuk pintu ujung bilik, pintu panking enggau pintu jamban)(tundi) semina dikira pintu Ruai aja. Baka ke diatu rumah panjai kami nya benung diadu baru tang urang ke ngadu nitih pemisi penatai ruang bilik penaik diri empu, reti nya bisi ke ngaga..ngaga ga lalu bisi enda lalu bakanya mih, Ka ngumbai tuai rumah nadai mai pemasang sama ngelekat (munyi ku urang rumah panjai) bisi ga tudah tuai mai tang enti udah nadai tu nadai ku enggau mih. Tang siti agi ngasuh bala kami serumah tu tinggal jauh mat ari urang bukai iya nya ba pengawa sekula, bisi sekeda iya ke baru nyulut ulih diitung enggau tunjuk jari enda ibuh sebut enti diitung enggau kaki. Penanggul penekul tu patut di putarka Tuai Rumah enggau Bala Raban JKKK ( ukai reti aku ninggi kediri tang patut nyadika peransang bala apai indai nyengulaka bala anak sida iya). Dikena nutup lansa kenang tu dulu aku ngarapka bala kami serumah ulih ngubah chara atur ngajar bala anak sida iya ngambika deka besekula enggau bebendar agi.....lalu lalau ngagai Tuai Rumah anang enda beratka bala nembiak nuan beri jaku peransang enti ulih tiap hari( tundi je...)
Langgan:
Catatan (Atom)